7 Tips Voor Stiefouders!

Bijna de helft van de huwelijken in ons land eindigen in een scheiding. Meer en meer mensen vinden na hun scheiding het geluk in een nieuw samengesteld gezin. Maar zowel voor de stiefouders/plusouders als de bio-ouders is die nieuwe gezinssituatie absoluut niet evident. Want maar liefst 66 % van de geregistreerde nieuw samengestelde gezinnen gaat binnen de 3 jaar al terug uit mekaar. Dit zijn de officiële cijfers. Ik vrees dat het werkelijke percentage nog een stuk hoger ligt. Denk maar aan alle koppels die hun relatie niet officieel maken.

Soms loopt er nog een scheidingsprocedure en vindt één van beide partners dat het best is om de relatie nog geheim te houden zolang de procedure loopt. Of in andere gevallen wil de biologische ouder de kinderen sparen van bijkomende veranderingen in de gezinssituatie. Allemaal zeer aanvaardbare excuses, maar onbewust legt het een hypotheek op de nieuwe relatie. Want die nieuwe partner wil het nieuwe geluk misschien het liefst van de daken roepen en vindt het pijnlijk dat het eigen geluk in de schaduw moet blijven.

Waar loopt het dan precies fout?

De fout die velen maken, is zo snel mogelijk een ‘gezinnetje’ te willen vormen, zoals we dat allemaal kennen. Maar eens je in een nieuw samengesteld gezin zit, zal je nooit nog een klassiek gezin vormen. Je moet allemaal op zoek naar je plek in dit samengesteld gezin en naar je rol daarin. De klassieke ouderrol kàn je als stiefouder niet opnemen. Rationeel gezien weten vele plusouders dit, maar onbewust doen ze het toch. Dit is niet evident. Het duurt 4 generaties om fundamentele dingen te veranderen. Denk maar aan vrouwen die werken en alsnog het grootste deel van het huishouden op zich nemen.

Wat de samengestelde gezinnen betreft, staan we dus nog maar in de startblokken en hebben we nog 3 generaties te gaan. Daar zijn we op dit moment in onze generatie natuurlijk niets mee, maar we zitten wel in het leerproces. Omdat we geen voorbeelden uit de vorige generaties hebben om naar te kijken, maakt het dit ons moeilijker. Daar komt dan nog eens bij dat je als biologische ouder dikwijls met schuldgevoel aan een nieuwe relatie begint. Dat maakt dat je het bijvoorbeeld sneller voor je kind zal opnemen als je nieuwe partner kritiek geeft. Je objectiviteit is als het ware aangetast door de pijn die je uit het verleden (scheiding of overlijden van vorige partner) meedraagt.

De (h)ex

Daarbij komt nog de houding van de ex die voor een belangrijk stuk bepalend is voor het al dan niet welslagen van de nieuwe relatie. Het is belangrijk dat de ex de nieuwe partner erkent, op zijn minst tegenover de kinderen. Als dat niet gebeurt, kan dat de nieuwe relatie hypothekeren. Wat als je dan met een hex te maken hebt? Het zijn de partners in de nieuwe relatie die samen bepalen in hoeverre ze die (h)ex binnenlaten. Negatieve aandacht is ook aandacht. Geef je aandacht aan het negatieve gedrag van de ex? Of kies je ervoor om de focus weg te halen van dat negatieve gedrag? Maak duidelijke afspraken als partners, zodat jullie wél de kinderen, maar niet de ex toelaten. Dit is iets waar vooral de biologische ouder het voortouw in moet nemen naar de ex toe, maar waarin de plusouder zelf ook de eigen grenzen moet leren kennen en aangeven.

Bloedband versus stiefband

Heel veel zou al opgelost zijn als we gewoon eerlijk konden zeggen dat een stiefkind toch anders is dan je eigen kind. In de natuur is het op dat vlak heel duidelijk: een leeuwin die in een nieuwe roedel komt, wordt geaccepteerd nadat haar welpen gedood werden door de alfaleeuw. Als mens moeten we het natuurlijk niet zo hard spelen, maar kunnen zeggen dat de liefde voor je eigen kind dieper en fundamenteler is dan voor een stiefkind, zou moeten kunnen. Dit is pure biologie. Onze maatschappij is hier echter niet klaar voor en vat dergelijke uitspraken op als afwijzing van het stiefkind. Omgekeerd vinden we echter evident dat het stiefkind de eigen ouder liever ziet dan de stiefouder. Doordat we het niet durven en mogen uitspreken en geforceerd eisen dat het goed loopt, gaat het net verkeerd. Als ouder moet je groeien in je rol. Als stiefouder nog meer. Je hebt namelijk een belangrijke fase gemist, die waarin je als ouders beslist om samen een kind te krijgen en dan 9 maanden lang uitkijkt naar de komst van jullie eigen kind, om dan te genieten van de eerste glimlach. Een stiefouder komt er later bij en heeft een inhaalbeweging nodig.

Lees ook mijn blog: Tips voor gescheiden ouders

7 tips voor stiefouders om het wél te doen slagen

1. Neem de tijd! Jullie zijn allemaal verschillende persoonlijkheden, met een andere achtergrond en met een ander verleden. Een kind heeft gemiddeld 3 jaar nodig om de scheiding van zijn ouders te verwerken. Een samengesteld gezin heeft gemiddeld 7 jaar nodig om zich te settelen. Verwacht dus niet dat het vanaf dag één goed loopt.
2. Stel de verwachtingen bij! Omdat de vorige relatie al “faalde”, sluipt het er onbewust in dat de lat nu hoger komt te liggen. Dit keer moet het allemaal wél goed gaan. De plusouder heeft het gevoel aan hoge verwachtingen te moeten voldoen, niet alleen verwachtingen van de partner, maar ook van de hele omgeving rond het stiefkind. De stiefouder wil absoluut vermijden dat het beeld van de boze stiefouder waargemaakt zou worden en voelt zich verantwoordelijk om aan de torenhoge verwachtingen te voldoen. Maar het helemaal goed doen, dat lukt niemand.
3. Laat het beeld van het klassieke gezin los! Dit is vooral het moeilijkst voor de plusmama’s. Zij zijn sneller uitgeblust dan de stiefvaders, net omdat ze zonder erbij stil te staan het takenpakket van de klassieke moederrol op zich nemen. Omdat zij niet vanuit een onvoorwaardelijke liefde zorg dragen voor de kinderen en ook niet de nodige erkenning krijgen voor hun inspanningen, raakt hun energie sneller op. Zoek naar een samenwerking binnen jullie nieuwe gezin die voor iedereen werkt, ook al is dit atypisch.
4. Leg je focus op de goede dingen! Vergeet niet om stil te staan bij wat wél goed gaat in jullie gezin. Neem de tijd om te reflecteren wanneer iets goed liep. Wat heb je zelf gedaan of gezegd waardoor het nu wél goed liep? Haal daar de energie uit voor de moeilijkere periodes.
5. Durf de zaken te benoemen! Het klopt – de maatschappij is er nog niet helemaal klaar voor. Stiefouders slikken omwille van het onbegrip hun woorden in. Maar net daar loopt het allemaal fout. Wanneer je niet mag voelen wat je voelt, niet mag zeggen wat je denkt, niet mag doen wat je wil doen, komt de weerstand. Hoe langer en meer een plusouder de woorden inslikt, hoe hoger de frustraties oplopen en de boze stiefouder wakker wordt. Leer op een oprechte en constructieve manier benoemen wat je denkt en voelt en je zal merken dat een groot deel van de frustraties al opgelost is.
6. Volg je hart! Heel veel stiefouders vragen me hoe ze een situatie moeten aanpakken. Als ik hen vraag hoe ze het zelf zouden doen, hebben ze het eigenlijk altijd bij het juiste eind. Luister dus naar je gevoel. Wanneer je doet wat je doet vanuit je hart, is het altijd juist. Gun jezelf ook de kans fouten te maken en eruit te leren.
7. Doe meer door minder te doen! Deze is vooral belangrijk voor de stiefouders: laat de verantwoordelijkheid bij je partner, de biologische ouder. Het zijn zijn/haar kinderen, jij hoeft het niet allemaal op te lossen. Door af en toe een stap terug te zetten, vermijd je dat het conflict – dat eigenlijk door het stiefkind of de ex kwam – bij jou terechtkomt en dat je partner en jij daarover gaan discussiëren. Een voorbeeld: je stiefkind is liever lui dan moe, zou werk moeten zoeken, maar doet liever niks en is nog arrogant op de koop toe. Even op de tanden bijten, zorgt ervoor dat papa er iets van zal zeggen. Als jij meteen roept “maak dat je iets doet”, dan loop je het risico dat papa – die zich misschien toch wat schuldig voelt door de scheiding – tegen jou snauwt dat het ook wel wat vriendelijker kan en jullie in no time ruziemaken, terwijl je stiefkind nog altijd rustig in de zetel hangt.

Anja Pairoux

Lees ook het artikel uit Vitaya: ‘Samengestelde gezinnen, droom of nachtmerrie?’