Van droomhuwelijk naar droomscheiding

Regi Penxten en Elke Vanelderen gaan na negen jaar huwelijk uit elkaar (De Standaard, 29 januari 2020). Hoewel ze allebei sympathieke mensen lijken te zijn en je niemand een scheiding toewenst, is dit geen wereldschokkend nieuws. In België eindigt ongeveer 1 op de 2 huwelijken in een scheiding. Dat Regi en Elke gaan scheiden, maakt van hen dus geen trendsetters.

Wat wel stilaan een nieuwe trend vormt, is de manier waarop koppels uit elkaar gaan. Waar koppels vroeger hun uiterste best deden om er een onvergetelijk droomhuwelijk van te maken, lijkt het er nu op dat ze ook een perfecte Instagramwaardige scheiding willen pretenderen. Zo ook Regi en Elke kan je lezen: ze blijven vrienden en waarschuwen de wereld al dat ze nog vaak samen te zien zullen zijn … omwille van hun kinderen.

Voor bemiddelaars zijn dit droomscheidingen: weinig tot geen conflict, ouders die het belang van hun kinderen voor ogen houden, een vriendschappelijke en serene manier om uit elkaar te gaan. Je zou dus denken dat Regi en Elke een voorbeeld zijn voor de zovele ouders die in hetzelfde scheidingsschuitje zitten. En toch schuilt er een gevaar in deze trend.

Voor de kinderen kan dergelijke situatie best verwarrend zijn. Zij moeten wekelijks – al dan niet met een valiesje – verhuizen omdat mama en papa niet meer onder één dak samen kunnen of willen leven.

Anderzijds willen mama en papa nog altijd samen met het gezin naar pretparken gaan, alle feestjes samen blijven organiseren en soms zelfs samen op vakantie blijven gaan. Een kind gaf zijn gevoel hierover ooit als volgt mee aan de therapeut: “Mijn mama en papa moeten eens eindelijk weten wat ze willen. Ze zijn uit elkaar, maar we doen nog alle leuke dingen samen. Dan hadden ze evengoed samen kunnen blijven.”

Cru gesteld geven deze ouders de relatie op (soms te snel) omdat ze niet helemaal voldoet aan het ideale plaatje en nemen ze hun vrijheid terug in eigen handen. Om zichzelf te sussen in hun schuldgevoel beloven ze elkaar plechtig om het belang van hun kinderen als hoogste goed vast te houden. Ze denken dat ‘samen als gezin blijven functioneren’ het antwoord is. Ze willen ‘the best of both worlds’ en staan er niet bij stil dat hun kinderen de enigen zijn die de echte lasten – ttz het continu verhuizen – van de scheiding dragen.

Ook voor de nieuwe toekomstige relatie, schuilt een groot gevaar in dit soort droomscheidingen. Het lijkt allemaal vanzelfsprekend dat een nieuwe partner wel weet dat er al kinderen en een ex in het plaatje zijn en dat er maar moet bijnemen.

Je zou zelfs kunnen denken dat het voor een nieuwe partner ook een droomscenario is als beide ouders goede vrienden zijn gebleven na de scheiding. Het vormt inderdaad een goede basis voor het latere samengestelde gezin als ex-partners in goede verstandhouding uit elkaar zijn gegaan.

De spanningen in de nieuwe relatie komen er echter als de balans zowel positief als negatief in de verkeerde richting doorslaat. Dat een vechtscheiding een zware hypotheek legt op een nieuw samengesteld gezin en de kinderen is algemeen geweten en aanvaard. Dat twee ex-partners ook als vrienden teveel aan hun verleden kunnen blijven vasthouden en de kinderen hiervoor als excuus inzetten, is voor velen nieuw en stuit zelfs op weerstand.

Een nieuwe partner weet van bij de start dat er kinderen en een ex in het plaatje zijn. Wat de nieuwe partner vooraf echter niet kan inschatten, is de mate waarin hun partner écht losgekomen is van zijn of haar ex-partner. Daar zit namelijk de bron van alle spanningen die later in het nieuwe gezin naar boven komen.

De nieuwe partner raakt vroeg of laat gefrustreerd omdat deze geen volwaardige en duidelijke plek in het geheel krijgt. Voor de ex-partners vormt de nieuwe partner dan het probleem omdat hij of zij de situatie zogenaamd niet wil aanvaarden. Het is de nieuwe partner die zich maar moet aanpassen of vertrekken.

Wat deze gescheiden ouders niet beseffen, is dat ze van hun nieuwe partner verlangen dat zij hun oude patronen gewoon mogen verderzetten en de nieuwe partner zich volledig inpast in hun Insta-leven waarin ze hun droomhuwelijk gewoon vervangen hebben door een droomscheiding. Het komt erop neer dat ze tegen de nieuwe partner zeggen: “Kijk, wij zijn wel gescheiden, maar we blijven de gewoontes van ons huwelijk verderzetten omdat we afgesproken hebben dat we voor altijd samen ouders blijven en jij mag van aan de zijlijn meekijken.”

Lees ook mijn blog Tips voor gescheiden ouders

Wat ouders niet lijken te beseffen, is dat ouderschap over de band met de kinderen gaat en niet over het partnerschap. Het is een misvatting om te denken dat je na scheiding voor altijd ‘samen’ ouders blijft. Je bent niet meer samen ouders eens je gescheiden bent. Je bent en blijft wel de ouders van je kinderen die jullie samen op de wereld hebben gezet.

Ouders moeten blijvend hun verantwoordelijkheid naar hun kinderen toe opnemen, maar dit wil niet zeggen dat dit voor altijd ‘samen’ moet. Het is natuurlijk niet prettig om de confrontatie met dit soort stellingen aan te gaan. Scheiden is op zich al pijnlijk genoeg.

Daarom hoor je het de meeste bemiddelaars ook regelmatig zeggen: “Jullie blijven voor altijd samen ouders.” Deze uitspraak is echter een pleister op een houten been. Hoewel het een verzachtend idee lijkt, is het dikwijls echter een bron van moeilijkheden omdat dit het verwerkingsproces en loskomen van elkaar extra bemoeilijkt.

Uit de ervaringen in mijn praktijk zie ik dat gescheiden ouders het er bijzonder moeilijk mee hebben om de gevolgen van hun scheiding ten volle te dragen. Ze zijn dan wel gescheiden, maar de pijn die daarmee gepaard gaat, willen ze liefst zo snel mogelijk vergeten.

Ze vinden het vanzelfsprekend dat hun nieuwe partner zich aanpast aan de situatie onder het mom van “Je wist waar je aan begon!” – onbewust vragen ze op die manier van hun nieuwe partner dat hij of zij de last van de scheiding mee draagt of zelfs helemaal overneemt.

De last voor de kinderen trachten gescheiden ouders zoveel mogelijk weg te nemen door hen wat meer te verwennen of minder streng op te voeden dan hoe ze het zouden doen als er geen scheiding zou geweest zijn. Bij scheidingen moet je met scherp durven snijden als je op lange termijn een beter leven voor iedereen wil nastreven.

Het gaat over duidelijkheid. Een scheiding gaat over twee partners die de navelstreng tussen elkaar met scherp moeten durven losknippen. Velen zullen dit gelijkstellen aan het doorknippen van de band met hun kinderen.

Daar gaat het dus niet over, integendeel. Scheiden doe je van je partner, niet van je kinderen. Als twee partners erin slagen om hun scheiding ten volle en op een goede manier af te handelen, zullen zowel de kinderen als latere nieuwe partners en bijgevolg het gehele nieuwe gezin hier de voordelen van genieten.

Voor de ene gescheiden ouder kan het bitter aanvoelen dat hij of zij rekening moet houden met het eventuele latere nieuwe geluk van zijn of haar ex-partner in een nieuw gezin. Laat dat nu net de conclusie zijn: gescheiden ouders zijn pas echt goede ouders als ze na de scheiding hun ex-partner nieuw geluk en een goede band met hun kinderen gunnen.

Het hoogste goed van de kinderen vasthouden doe je niet door samen als gezin te blijven functioneren, maar wel door zowel de kinderen als de andere ouder het te gunnen dat ze geluk vinden in een nieuwe, andere toekomst.

Anja